نقش پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی در نگرش به فضای مجازی: مطالعۀ شهروندان شهر کاشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استایار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

در این پژوهش نقش پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی در نحوۀ نگرش شهروندان به فضای مجازی به‌ویژه در شهر کاشان بررسی شده است. ضرورت انجام این پژوهش را در تغییرات سریع محیطی از یک‌سو و گسترش روزافزون استفاده از اینترنت و فضای مجازی از سوی دیگر باید دید، به‌گونه‌ای که ترسیم نمای کلی از مسئله را به‌صورت یک اولویت پژوهشی در این شهر در حال گذار جلوه می‌دهد. در تبیین موضوع پژوهش، نظریات جامعه‌شناسان کلاسیک، نئومارکسیست‌ها، نووبری‌ها و برخی نظریات جدیدتر از بوردیو و کاستلز و راگندا مورد استفاده قرار گرفته‌اند. حجم نمونه پژوهش به تعداد 384 نفر بر اساس فرمول کوکران تعیین و جمعیت به‌شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شد. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه طی ماه‌های خرداد، تیر و مرداد 1401 انجام شد. بر اساس نتایج، میان پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی شهروندان و نحوۀ نگرش آن‌ها به فضای مجازی، رابطۀ مستقیم و هم‌افزا وجود دارد. در بین مؤلفه‌های پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی نیز ملاحظه شد که منزلتِ ویژگی‌های انتسابی شهروندان (منزلت سنی، جنسی، قومی، دینی) رابطه‌ای معکوس اما حجمِ سرمایۀ دراختیار و جایگاه و شرایط شغلی آنان رابطه‌ای مستقیم با پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی نشان می‌دهد. درنتیجه، هرچه منزلتِ ویژگی‌های انتسابی افراد پایین‌تر بوده است، نگرش بهتری به فضای مجازی داشته‌اند. همچنین هرچه حجم کلی سرمایه‌های دراختیار افراد بیشتر و جایگاه و شرایط شغلی آنان بالاتر بوده است، نگرش مثبت‌تری به فضای مجازی از خود نشان داده‌اند. درمجموع نتایج نشان داد پایگاه اجتماعی‌ـ اقتصادی و اجزای آن در نحوۀ نگرش شهروندان به فضای مجازی ایفای نقش می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Citizens’ Socio-economic Status in their Attitudes toward Cyberspace

نویسندگان [English]

  • Seyed Kamaleddin Mousavi 1
  • Maryam Chak-kon Fini 2
1 . Assistant Professor of Sociology, Department of Social Sciences, University of Kashan, Kashan, Iran
2 M.A.Sstudent of Social Research, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

Due to widespread penetration of cyberspace, this study is devoted to investigating socio-economic status as the key factor that impacts on citizens’ attitudes toward internet and cyberspace. The main object of this research is to know the relation between soci-economic status and people’s attitudes toward cyberspace. The research was conducted in 2022 and included 384 citizens who lived in Kashan and were selected via cluster sampling method. The theoretical framework of the research was a combination of Bourdieu’s capitals theory, neo-Marxist and neo-Veberian theories on class, and Castels-Ragneda’s digital world and capital theory. Findings showed a direct relation of socio-economic status of citizens and their attitudes toward cyberspace. It means, the higher the socio-economic status, the more positive the attitude towards cyberspace. Among the components of socio-economic status, the ascribed status of respondents had a reverse effect, but other elements such as capitals and job position-conditions had a direct relation with the attitudes toward cyberspace.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • attitudes towards cyberspace
  • socio-economic status
  • citizens
  • ascribed status

مراجع

  1.  

    1. به‌پژوه احمد، و گنجی، کامران (1383)، «عوامل مؤثر بر نگرش معلمان ویژه و عادی نسبت به دانش‌آموزان عقب‌ماندۀ ذهنی و یکپارچه‌سازی آموزشی آنان»، نشریۀ نوآوری‌های آموزشی، شمارۀ 10، ۵۴ـ۷۳.
    2. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان (1399)، برنامۀ اجرایی استان اصفهان: شهرستان کاشان. معاونت هماهنگی برنامه و بودجه.
    3. فرزانه، سیف‌الله، و فلاحتی شهاب‌الدینی، راضیه (1394)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دختر متوسطۀ دورۀ دوم شهر بابل)، دوفصلنامۀ مشارکت و توسعۀ اجتماعی ۱ (1)، ۱ـ۲۲.
    4. غیاثوند، احمد (1387)، کاربرد آمار و نرم‌افزار SPSS در تحلیل داده‌ها، تهران: نشر لویه و نشر متفکران.
    5. کوئن، بروس (1383)، درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر توتیا.
    6. ملک، حسن (1388)، جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی، تهران: انتشارات پیام نور.
    7. موسوی، سید کمال‌الدین (1396)، دنیای دوم: درآمدی بر جامعه‌شناسی جهان مجازی،. تهران: نشر بهینه و دانشگاه کاشان.
    8. نعمتی، طاهره، کرامتی، معصومه، و نسیمی، سید عقیل (1398)، «بررسی رابطۀ پایگاه فرهنگی و اقتصادی خانواده و میزان گرایش به فضای مجازی با انحرافات اخلاقی»، مجلۀ مطالعات اسلامی در حوزۀ سلامت ۳ (3)، 1ـ۱۶.
    9. Al Otaibi, K. N. (2012), Attitudes towards the Use of the Internet, Psychology Research, March 2012, 2 (3), 151-159.
    10. Cavanagh, A. (2007), Sociology in the Age of Internet, NY. Mc Graw Hill.
    11. Doeringer, P. B. & Piore, M. (1971), Internal Labor Markets and Manpower Analysis, Lexington, MA: D.C. Health and Company.
    12. Grabb, G. E. (1986), Social Inequality: Classical and contemporary theorists. Toronto: Holt, Rinehard & Winston.
    13. Hong, K. S., Ridzuan, A. A., & Kuek, M. K. (2003), Students’ attitudes towards the use of the Internet for learning: A study at a university in Malaysia. Educational Technology and Society, 6 (2), 45-49. Retrieved from http://www.ifets.ieee.org/periodical/6-2/5.html
    14. Klobas, J. E., & Clyde, L. A. (2000), Adults learning to use the Internet: A longitudinal study of attitudes and other factors associated with intended Internet use. Library & Information Science Research, 22 (1), 5-34.
    15. Malekan, M., Emamjomeh Zadeh, S.J., Masoudnia, H., & Alihosseini, A. (2016), Surveying Iranian Authorities’ Approach Toward Cyberspace Based on the Three Dimensions of Power by Steven Lukes, Mediterranean Journal of Social Sciences, May 2016, 7(3): 62-69.
    16. Ragnedda, M. (2018), Conceptualizing Digital Capital. Journal of Telematics & Informatics. 35, 2366-2375.
    17. Tabachnic, B., & Fidell, L. (2013), Using Multivariate Statistics. AZ: Pearson Education Publishing Co.
    18. Ukranian Academy of National Science (2003), Class Society: Theoretical and practical Reality, Kiev: Institution of Sociology of UANS.
    19. Yates, S., & Lockley, E. (2018), Social media and social class. American Behavioral Scientist 62 (9), 1291-1316.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 14 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 30 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار